Sosyal Öğrenme ve Mükemmeliyetçilik Üzerinde Etkisi Olan Bazı Temel İlkeler (Devam)

“Öngörü Kapasitesi”

“Sosyal öğrenme kuramına göre insan davranışı amaca yöneliktir ve öngörü ile düzenlenmektedir”. Öngörü bireyin kendisini belirli bir sonuca istinaden motive edebilme ve yönlendirebilme kapasitesi olarak tanımlanabilmektedir ya da bireyin geçmiş deneyimlerinden yola çıkarak geleceğe dair olasılıklar hakkında yarattığı beklentiler (tahminler) olarak da ifade edilebilinmektedir.

Bandura öngörülü davranışta da bireyin sembollerden yararlandığını, bireyin gelecekte yaşanacak olayları bilişsel olarak sanki o anda (şimdiki zamanda) yaşanıyormuş gibi düşünmesini sağlayan süreçlerin semboller ile bağlantılı olduğunu vurgulamaktadır.

“Kendini Düzenleme (Öz Düzenleme) Kapasitesi”

Sosyal öğrenme kuramına göre, kendini düzenleme kapasitesi bireyin içinde bulunduğu fiziksel, bilişsel ve sosyal çevresel faktörleri gözlemleyerek, içsel motivasyonundan doğan ve belirli bir amaca yönelik olan davranışı için kendi süreçleri üzerinde kontrol ve irade sahibi olabilme yeteneği olarak tanımlanmaktadır.

“Öz-Yeterlilik”

Öz-yeterliği kısaca bireyin herhangi bir konu ya da durum hakkında kendisine dair inançları olarak özetlenebiliriz. Öz-yeterliğin bireye dair bilişsel, motivasyonel, davranışsal ve seçimsel süreçleri kapsadığı bilinmektedir.

Ayrıca Bandura öz-yeterliğin bireyin kendine dair güçlü ve zayıf yönlerinin farkındalığı nedeniyle, mücadele gerektiren durumlarda kendini nasıl motive ettiğini, duygusal düzenlemelerini ve dolayısı ile de önemli kararlarda bilişsel süreçlerini etkilediğini vurgulamaktadır.

Sosyal Öğrenme Kuramının Aşamaları

Bandura bireyin diğer bir davranışını başarılı bir şekilde modelleyebilmesi için “davranışa dikkat yöneltmek, taklit edilecek davranışı akılda tutmak, gözlenen davranışı yeniden üretebilme kapasitesine sahip olmak ve davranışı yeniden eyleme geçirme motivasyonuna sahip olmak” üzere dört temel adımın gerekli olduğunu ifade etmektedir: (Malone, 2002; Rutledge, 2000; akt. Bayrakçı, 2007, s.203). Bu dört aşama sırası ile:

1. Dikkat: Önce davranışı gerçekleştirecek modele, sonrasında ise ilgili davranışa     bilişsel olarak odaklanmak, yoğunlaşmak ve dikkati yöneltmek şeklinde tanımlanmaktadır.
2. Hatırlama (Akılda Tutma): Gözlemcinin gözlemlenen davranışı bilişsel bir yöntem olan tekrarlama tekniği ile tekrar geri çağırması olarak ifade edilmektedir.
3. Yeniden Üretme: Bireyin, rol modelin sergilediği davranışı tekrarlayabilme yeteneği olarak tanımlanmaktadır.
4. 4. Motivasyon: Davranışı modelleme için en önemli adımlardandır, çünkü    gerçekleşen her insan davranışı arka planında bir motivasyon içermektedir. Motivasyon o eylemi gerçekleştirme arzusu ve kararlılığı olarak tanımlanabilmektedir.