Sosyal Öğrenme ve Mükemmeliyetçilik Üzerinde Etkisi Olan Bazı Temel İlkeler

Mükemmeliyetçiliğin sosyal öğrenme kuramıyla bağıntısına geçmeden önce, sosyal öğrenme kuramının dayandığı ve mükemmeliyetçilik üzerinde etkisi olan bazı temel ilkeler kısaca gözden geçirelim.

“Karşılıklı Belirleyicilik”                    

Sosyal öğrenme kuramı, öğrenmeyi; “çevre, kişisel faktörler ve davranışın karşılıklı olarak birbirini etkileyen üç yönlü, dinamik ve etkileşimli yapısı ile açıklamaktadır. İnsanlar yaşadığı sosyal çevre ile karşılıklı, iki yönlü ve sürekliliği olan bir etkileşim halinde bulunmaktadırlar. Bu durum insanın yaşadığı çevreyi ve aynı zamanda yaşadığı çevrenin de insanı şekillendirmesidir. Her çevre davranışa farklı derecelerde etki etmektedir. Bu farklılık düzeyi bireyin kişilik özelliklerine, ilgili davranışa ve bulunulan durumu istinaden değişiklik göstermektedir.

Yaşadığı çevre ve birey arasında da karşılıklı ve iki yönlü etkileşimin bireyin hayattan beklentilerini, inançlarını ve bilişsel süreçlerini şekillendirdiği bir gerçektir. Bu etkileşimi Bandura “insanların kendi çevrelerinin hem ürünü hem de üreticileridir” şeklinde yorumlamaktadır ve Bandura’ ya göre hayatın her alanında seçimlere dair bireyin önünde birçok değişik olasılık olmasına rağmen, birey yaşamış olduğu hayat tecrübelerinden öğrendikleri ve yeterliliklerine göre etkileşimde bulunacağı kişileri ve dahil olacağı olayları seçme eğilimindedir.

“Sembolleştirme Kapasitesi”

Bandura sembolleri; bünyesinde zihinsel resimler (imajlar) ya da kelimeler barındıran, kişinin bilişsel süreçlerine bir çerçeve, anlam ve süreklilik katmak amacıyla kullanılan düşünce mekanizmaları olarak ifade etmektedir ve uzun süreli bellekte tekrar geri çağırılıp kullanılma amacıyla saklandığını da vurgulamaktadır. Bandura modelleme işleminin bu semboller aracılığıyla yapıldığını ifade etmektedir.   

“Dolaylı Öğrenme Kapasitesi”

Yaşamda direkt deneyimleyerek ve yaşantı yoluyla öğrenmenin yanı sıra, diğer insanları gözlemleyerek de öğrenmenin varlığı Bandura’ nın kuramının vurgularındandır. Zaman alan bir süreç olan “deneme-yanılma” yöntemi yerine gözlemleyerek öğrenme yönteminin sadece zamandan tasarruf değil aynı zamanda olası hatalı hayat tecrübelerinden kaçınarak enerjinin ve motivasyonun kaybının da önüne geçtiği vurgulanmaktadır. Bir sonraki yazımızda konumuza devam etmek üzere..