Farklı Kuramlar Açısından Mükemmeliyetçilik

Mükemmeliyetçiliği sırasıyla; psikanalitik kuram, bireysel kuram, bütüncül kuram, bilişsel kuram, akılcı duygusalcı kuram ve davranışçı kuram olmak üzere toplam altı adet kuramdan dahilinde ele alıcağız.

Psikanalitik Kuram

Psikolojinin başlangıcı olan ve psikolojinin babası olarak atfedilen Freud’un geliştirdiği “psikanalitik kuram” bünyesinde barındırdığı ve insan zihnine dair psikolojik katmanları ele aldığı topografik (yapısal) modellemesinde, bulunan ahlaki, vicdanı doğruları sembolize eden ve bir çeşit kusursuzluğa erişmeyi hedefleyen ve savunan “superego” aynı zamanda mükemmeliyetçiliğin de başlangıç dayanağı olarak açıklanırken; “id’in” dürtüsel ve saldırgan istekleri ile “superego’nun” mükemmeliyetçilik savaşı arasında dengeyi bulmaya çalışan “ego’nun” yaşadığı gerilim ise kaygı bozukluğu olan anksiyetenin nedeni olarak belirtilmektedir.

Bireysel Kuram

Bireysel kuramın kurucusu Adler’e göre ise mükemmeliyetçilik iki boyuttan oluşmaktadır. Adlerin bakış açısından eksiklik duygusuyla dünyaya gelen insan, doğumundan itibaren bu duygudan özgürleşebilmek için yaşamı boyunca bu “eksiklikten kurtulma” ve “üstünlük kurma” çabası içindedir. Adler’e göre insan bir amaca ulaşmak için dünyaya gelmiştir ve olmayı amaçladığı kişi ile zaten olduğu kişi arasındaki fark hiçbir zaman tam olarak örtüşmeyeceği için bireyin bu üstünlük çabası da yaşamının sonuna kadar devam edecektir.

Bütüncül Kuram

Karen Horney’in öncülük ettiği bütüncül kuram ise mükemmeliyetçiliği, birey üzerinde son derece olumsuz etkileri olan; hedeflediği kusursuzluğa ulaşamadığı için bireyi kendi öz benliğine yabancılaştıran, bireyi kendi öz benliğine karşı nefret, öfke, kin gibi negatif duygular hissetmeye yönelten nevrotik bir durum olarak ele alınmaktadır Ayrıca Horney’e göre mükemmeliyetçi kişilerin nevrotik bakış açıları nedeniyle hoşgörü eşiklerinin çok düşük olmasının yanı sıra olası bir hataya karşı son derece tahammülsüz olduklarını da göz ardı etmemek gerekmektedir. Bir sonraki yazımızda mükemmeliyetçiliği diğer kuramların bakış açılarından ele almaya devam edeceğiz.