Ahlaki Yargılar, Çevre (Konsept) ve Sosyal Öğrenme

Bandura’nın “sosyal öğrenme kuramı”, günümüzde hala özellikle eğitim alanında: eğitim psikolojisi, çocuklarda ahlak gelişimi, erken çocuklukta değerler eğitimi gibi konularda geçerliliğini koruyan bir kuramdır.

Psikolojinin sadece bireye özgü bilişsel psikoloji alanı ile değil, aynı zamanda toplumu gözlemleyen alanı sosyal psikoloji ile de ilgilenen Bandura, “ahlaki davranış ve değerlerin” belirli ahlaki norm, yargı ve standartları içermesinin bir tesadüf olmadığına; bu standartların toplumsal hiyerarşi bazında nesilden nesile aktarılan kaideler olduğuna dikkat çekmekte ve bireylerin bu normları nasıl öğrendikleri, benimsedikleri ve içselleştirdikleri sorusunun yanıtını aramaktadır.

Ayrıca Bandura, sosyal öğrenme kuramına öğrenmenin ve öğrenme psikolojisinin temel unsurları ve oluşumları olan “düşünme, hafıza, dil” gibi kavramları da dahil ederek sürece çok yönlü bir bakış açısı getirmektedir.

Psikolojinin kurucusu (babası) Freud ile başlayan süreç, insan davranışlarının sadece doğuştan sahip olunan “saldırganlık” ve “dürtüsellik” motivasyonu ile açıklasa da; düşünme yetisi, bilişsel, psikolojik ve duygusal süreçleri olan insan için yetersiz kalan bu teoriler ve insanın davranışlarını sadece doğuştan biyolojik ihtiyaçlarının ya da çevresel etmenlerin şekillendirdiği düşüncesi birçok psikolog gibi Bandura tarafından da eleştirilmektedir.

Bandura insanın davranışlarını anlayabilmek için bireyi geçmiş tecrübe ve yaşanmışlıkları ve yaşamakta olduğu çevrenin bireyin var oluşu üzerindeki etkileşimi göz önünde bulundurularak ele alınması gerektiğini vurgulamaktadır.

Bandura farklı yaş aralıklarındaki çocukların tutum ve davranışları üzerine yaptıkları araştırmalarında daha küçük yaşlardaki çocukların objektif yargılar geliştirdiğini gözlemlerken; yaşları büyük olan çocukların yaşanmışlık ve tecrübelerin öğretileri ile daha bireysel ve sübjektif yargılar geliştirdikleri sonucuna ulaşmaktadırlar.